تکالیف مودیان مالیاتی

از نظر قانونی کلیه مودیان به منظور رسمیت بخشیدن به فعالیت اقتصادی خود، مکلف به انجام تکالیف مالیاتی هستند. با راه اندازی سامانه جامع مالیاتی و سامانه‌های مکمل مانند سامانه مودیان، تکالیفی همچون ارسال فهرست معاملات فصلی کم رنگ می‌گردد.
عدم انجام تکالیف قانونی موجب تعلق جرایم مالیاتی سنگین مالیاتی می‌گردد.
انجام وظایف مودیان مالیاتی در مهلت مقرر، به منزله فشردن دست دوستی و اتحاد با سازمان امور مالیاتی است؛ سازمان نیز هر کجا نیاز باشد بر اساس تسهیلات و امتیازات ارائه شده، چنین مودیانی را حمایت خواهد کرد.
انجام تکالیف مالیاتی مودیان شرط ادامه فعالیت یک واحد اقتصادی است

تکالیف مودیان مالیاتی بر اساس ماهیت شخصیتی آنها به دو دسته زیر تقسیم می‌شود.

• تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی
• تکالیف مالیاتی اشخاص حقیقی

توجه: مودیان مالیاتی که موظف به انجام تکالیف مالیاتی هستند؛ هر سال طیف گستره تری پیدا می‌کنند؛ به عنوان مثال کلیه اشخاصی که مالی به ارث می‌برند، کلیه اشخاصی که به واسطه اجاره املاک درآمدی کسب می‌کنند و یا اشخاصی که با اشتغال بر خودروی خود مشغول فعالیت هستند و بسیاری اشخاص دیگر.

تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی
بر اساس قانون، اشخاص حقوقی متناسب با نوع کسب و کار خود تکالیف و وظایف متفاوتی دارند؛ در ادامه به برخی از تکالیف قانونی مودیان که میان همه اشخاص حقوقی مشترک است، اشاره می‌کنیم

• ثبت نام در نظام مالیاتی
• ارائه اظهارنامه مالیات بر عملکرد
• پرداخت حق تمبر
• پلمپ دفاتر قانونی
• ارسال لیست حقوق کارکنان
• ثبت نام در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی
• تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده
• ارسال فهرست گزارشات فصلی
• ثبت نام در نظام مالیاتی

اولین تکلیف از تکالیف مودیان مالیاتی اشخاص حقوقی، تشکیل پرونده مالیاتی و ثبت نام الکترونیکی در نظام مالیاتی است. به این منظور باید به سامانه ثبت نام مالیاتی مراجعه و نسبت به ثبت نام و دریافت شناسه ملی اقدام نمایید.
همچنین از آنجا که بسیاری از تکالیف مودیان مالیاتی به صورت الکترونیکی انجام می‌شود، موظف به ثبت نام در سامانه مایتکس نیز هستید.

تسلیم اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی
بر اساس ماده 110 ق.م.م، کلیه اشخاص حقوقی موظفند حداکثر تا چهار ماه پس از پایان سال مالیاتی خود، نسبت به تعیین و پرداخت مالیات خود اقدام نمایند. همچنین همراه با فرم اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی تکمیل شده، ارسال مدارک زیر نیز:

• ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک
• فهرست هویت شرکا و سهام‌داران و میزان سهم‌الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها
• به اداره مالیاتی محل اصلی فعالیت شرکت، ضروری است.

دقت کنید که ارسال اظهارنامه مالیاتی در زمان معافیت نیز ضروری و شرط برخورداری از معافیت‌های مالیاتی است..

پرداخت حق تمبر
یکی از وظایف و تکالیف اشخاص حقوقی در قانون مالیاتی پرداخت حق تمبر مطابق ماده 48 ق.م.م است؛ بر این اساس کلیه شرکت‌های ایرانی موضوع قانون تجارت، باید نسبت به پرداخت مالیات نیم در هزار (0/5 در 1000) از طریق ابطال تمبر مالیاتی برای رسمیت بخشیدن به اسناد و مدارک و اوراق خود اقدام نمایند؛ پرداخت حق تمبر مالیاتی در موارد زیر انجام می‌شود:

• حداکثر دو ماه پس از تاریخ ثبت قانونی شرکت
• هم‌زمان با تاریخ ثبت افزایش سرمایه یا سهام اضافی

در صورتی که اشخاص حقوقی موظف به پرداخت اصل حق تمبر از پرداخت آن خودداری نمایند، علاوه‌بر پرداخت اصل حق تمبر، معادل دو برابر آن جریمه خواهند شد. (ماده 51 ق.م.م)

پلمپ دفاتر قانونی
یکی از مهم‌ترین تکالیف مالیاتی شرکتها که قبل از آغاز سال مالی باید انجام شود، پلمپ دفاتر قانونی است؛ به این صورت که صاحبان کسب و کارها باید دفاتر قانونی خود را برای عملکرد هر سال مالی، نهایتا تا 28 اسفند سال قبل پلمب نمایند.

ارسال فهرست حقوق بگیران
کلیه شرکت‌ها موظفند در پایان هر ماه و در هنگام پرداخت حقوق کارکنان، مالیات حقوق آنان را بر اساس نرخ ماده 85 ق.م.م محاسبه و از حقوق کارکنان خود کسر نموده و نسبت به ارسال لیست مالیات حقوق و پرداخت مالیات متعلقه تا پایان ماه بعد، از طریق سامانه، اقدام نمایند.

پرداخت مالیات حقوق برای نیروهای غیراستخدامی
در زمینه پرداخت‌هایی که به عنوان حق مشاوره، حق حضور در جلسات، حق تدریس، حق تحقیق و حق پژوهش به اشخاص حقیقی غیر از کارکنان شرکت پرداخت می‌شود؛ اشخاص حقوقی باید در موقع پرداخت، مالیات مقطوع به نرخ 10% مبلغ قابل پرداخت را مطابق تبصره 1 ماده 86 ق.م.م، از پرداختی کسر نموده و تا پایان مهلت تعیین شده به سازمان مالیاتی پرداخت نمایند.

ثبت نام در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی
یکی از مهم‌ترین تکالیف مودیان مالیاتی، ثبت نام در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی است. برای این کار باید به مایتکس مراجعه نموده و نسبت به ایجاد کارپوشه در سامانه مودیان اقدام نمایید.
همچنین
پس از راه اندازی کامل سامانه مودیان و عضویت کلیه مودیان مشمول، نیاز به ارسال فهرست معاملات فصلی نخواهد بود. اما تا آن زمان انجام این تکالیف همچنان بر عهده مودیان مالیاتی است.
ثبت نام و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش‌افزوده
ثبت نام در سامانه ارزش افزوده و انجام تکالیف مربوط به مالیات و عوارض ارزش افزوده، یکی دیگر از تکالیف مودیان مالیاتی برای اشخاص حقوقی است. مطابق فراخوان هفتم ارزش افزوده مورخ 1395/7/1 کلیه اشخاص حقوقی موظف به ثبت نام و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده در مهلت مقرر هستند.

ارسال فهرست گزارشات فصلی
یکی از اصلی‌ترین تکالیف کلیه اشخاص حقوقی (مطابق ماده 169 ق.م.م)، تکمیل و ارسال فهرست معاملات فصلی ظرف 45 روز پس از پایان هر فصل است. بر این اساس کلیه اشخاص حقوقی موظف به اجرای تکالیف زیر هستند

• صدور صورتحساب برای تمامی معاملات خود
• درج کلیه اطلاعات خود و طرف معامله در صورتحساب‌ها و قراردادها
• ارسال فهرست معاملات و قراردادها به سازمان مالیاتی در مهلت مقرر
• نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک مربوط به معاملات

تکالیف مالیاتی مودیان اشخاص حقیقی
به استناد ماده 1 قانون مالیاتهای مستقیم، کلیه اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل مقیم ایران، موظفند برای درآمدهای خود در ایران و خارج از ایران، مالیات بپردازند. بر این اساس هر صاحب کسب و کار از ابتدای راه‌اندازی موظف به انجام برخی وظایف و تکالیف مالیاتی است. برخی از مهم‌ترین تکالیف مودیان مالیاتی برای اشخاص حقیقی به شرح زیر هستند.

تشکیل پرونده مالیاتی
نگهداری دفاتر قانونی و اسناد و مدارک (در صورتی که جزء تکالیف قانونی گروه شغلی مودی باشد)
ارائه گزارش عملکرد سالیانه خود در قالب اظهارنامه عملکرد و پرداخت مالیات متعلقه
ثبت نام در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی (پس از فراخوان سازمان مالیاتی)
ارائه اظهارنامه ارزش افزوده و پرداخت مالیات متعلق (در صورت مشمولیت)
ارائه صورت معاملات فصلی (در صورت مشمولیت)

تشکیل پرونده مالیاتی
کلیه صاحبان مشاغل موظفند ظرف مدت 4 ماه از تاریخ شروع فعالیت، مراتب را به صورت کتبی به اداره مالیاتی حوزه محل فعالیت خود اعلام نمایند. (تبصره 3 ماده 177 ق.م.م)
همچنین مودیان مالیاتی موظفند در سامانه سازمان مالیاتی و سامانه مایتکس به آدرس https://my.tax.gov.ir ثبت نام نموده و نام کاربری و رمز عبور دریافت نمایند

تهیه دفاتر قانون و نگهداری اسناد و مدارک
اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل موظفند دفاتر و یا اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود را نگهداری و تا پنج سال پس از تسلیم اظهارنامه بایگانی نمایند. (ماده 95 ق.م.م)
توجه: پلمپ و تحریر دفاتر قانونی و همچنین نگهداری اسناد و مدارک، تنها جزء تکالیف مالیاتی اشخاص حقیقی گروه اول است

ارائه اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات
مودیان صاحبان مشاغل مکلفند حداکثر 3 ماه پس از پایان سال مالی در خرداد ماه هر سال، اظهارنامه عملکرد سالیانه خود را بر اساس دفاتر و اسناد و مدارک معتبر تنظیم و به سازمان امور مالیاتی تسلیم نمایند. پس از تشخیص مالیات متعلق نسبت به پرداخت آن اقدام نمایند. (ماده 93 و 95 ق.م.م)
قابل توجه: ق.م.م، اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل در شرایط خاصی می‌توانند از مزایایی مانند پرداخت مالیات مقطوع برخوردار شوند.

همه مودیان موظف به ارائه اظهارنامه عملکرد نیستند؛ بر اساس تبصره ماده 100

ثبت نام در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی
یکی از مهم‌ترین تکالیف مودیان مالیاتی برای اشخاص حقیقی، ثبت نام در سامانه مودیان و صدور صورتحساب الکترونیکی در صورت فراخوان از سوی سازمان مالیاتی است. برای این کار مودی باید به مایتکس مراجعه نموده و نسبت به ایجاد کارپوشه در سامانه مودیان اقدام نماید.

ارسال اظهارنامه و انجام تکالیف ارزش افزوده
سازمان مالیاتی لیست مشمولین ارزش افزوده را طی 9 مرحله معرفی نموده است. بر این اساس مودیان مشمول موظفند حداکثر تا 15 روز پس از پایان هر فصل اظهارنامه ارزش افزوده خود را تسلیم نمایند. (ماده 21 قانون موقت و ماده 13 قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده)

ارائه صورت معاملات فصلی
مودیان مالیاتی مشمول این قانون موظفند یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل، صورت کلیه معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند. بر اساس ماده 169 ق.م.م تنها مشاغل گروه اول مالیاتی مشمول ارسال صورت معاملات هستند؛ و این تکلیف جزء تکالیف مالیاتی اشخاص حقیقی گروه سوم و یا گروه دوم نیست
برای اطلاع از تکالیف ویژه هر یک از گروه‌های مالیاتی به صورت مجزا، مطلب گروه بندی مشاغل مالیاتی را مطالعه نمایید. در آن مطلب تکالیف مودیان مالیاتی بر اساس گروه شغلی آنها به صورت مجزا ارائه شده است

مشوقهای مالیاتی
علیرغم وجود قوانین و تکالیف محکم برای اشخاص حقوقی، سازمان مالیاتی اقداماتی در راستای تشویق مودیان برای انجام تکالیف انجام داده است. این معافیتها در مواد قانونی 105، 189 و 190 ق.م.م ارائه شده‌اند

جدول مهمترین مشوقهای مالیاتی مودیان
نتیجه
ثبت نام در نظام مالیاتی و انجام تکالیف مودیان مالیاتی اصلی‌ترین اقدام مودیان در جهت کسب درآمد قانونی و تعامل با سایر کسب و کارها است. زیرا با راه اندازی سامانه‌های پویای سازمان مالیاتی، هر کسب و کاری که از انجام تکالیف مالیاتی خودداری نماید، رفته رفته اعتبار خود را نزد هم صنفان و مشتریان خود از دست خواهد داد.